Заяаны ханийн талаар хүмүүс асуух нь элбэг байдаг. “Миний заяаны хань байна уу, байхгүй юу”, “Би одоо удахгүй хүнтэй суух нь уу” гэх мэт асуулт их тавьдаг. Бурханы шашинд эхнэр, нөхөр учрах нь урьд насны үйлийн үр хийгээд энэ насны явдал мөрөөс хамаардаг. Урьд насандаа сайн үйл хийж явсан бол сайн ханьтай учирна, муу үйл хийсэн бол муутай учирна. Ийнхүү үйлийн эрхээр учирдаг тул “Миний заяаны хань байна уу, байхгүй юу, би хэзээ хүнтэй суух вэ” гээд асууж ирж байгаа хүмүүс хэтэрхий далдын зөн билигт найдаж, амар хялбар замыг хайж байгаа нь харамсалтай санагддаг. Өөрийнхөө жинхэнэ зан чанар, ямар ааш зан, сайн, муу талыг таньж мэдээгүйгээс өөрт тохирох хүнийг олж чадахгүй явж байж болох юм. Бүх хүн л сайн хүн хайгаад байдаг.

Сэтгэл гэж юу вэ, тэр чухам хаана оршдог вэ. Хүний амьдрал, насжилт, эрүүл мэндэд сэтгэл яагаад голлох орон зайг эзэлж, хүчтэй нөлөө үзүүлдэг юм бол. Эдгээр асуултад хариулт авахаар Манба Дацан Нэгдсэн эмнэлгийн зөвлөх эмч, Оточ Манрамба Их Сургуулийн дэд захирал, АУ-ы доктор, дэд профессор Г.Одонцэцэгтэй ярилцлаа.

Хорт хавдрын өвчлөл нь Монголд их байгаадаа гол асуудал биш. Ер нь бол хорт хавдрын өвчлөлтэй дэлхий даяараа тэмцэж байна. Хорт хавдар өвчин нь насжилттай шууд хамааралтай өвчин. Тухайн улсын дундаж наслалт далаас их байвал хорт хавдарт өртөх магадлал улам ихэсдэг. Жишээ нь, таван настай хүүхдүүд хорт хавдраар өвдөх магадлал, далан настай хүн хорт хавдраар өвдөх магадлал хоорондоо 2000 дахин өөр байдаг. Өөрөөр хэлбэл, далан настай хүний өвдөх магадлал нь 2000 дахин илүү гэсэн үг. Энэ бол хавдар насжилттай холбоотой гэдгийг баталсан хамгийн энгийн тоо. Монгол Улсын эдийн засаг хөгжил нэмэгдэхийн хэрээр хүн амын дундаж наслалт 71 болчихлоо. Тэгэхээр энэ байдал нь өөрөө хорт хавдраар өвчлүүлэх магадлалыг нэмэгдүүлж байгаа юм. Манай улсад тохиолдож байгаа хорт хавдруудын ихэнх нь шалтгаан тодорхой байдаг. Тухайлбал, хүн амын дунд элэгний хорт хавдар хамгийн их тохиолдож байна. Насны ангиллаар харвал 50-55 насанд хамгийн их өвчилж байна. Тэгэхээр энэ бол хөгшрөлтэй холбоогүй. Тийм учраас бид шалтгаан тодорхой, хөгшрөлттэй холбоогүй хавдруудаа нэн тэргүүнд устгах ёстой.

-Мацаг гэдэг нь хоол сойх үйл явц юм. Хүмүүс мацаг барина гэхээр 24, 48, 72 цагаар урт хугацаанд шим тэжээл буюу хоол хүнс хэрэглэхгүйгээр зөвхөн шингэн зүйл ууна гэж ойлгодог. Турахын тулд мацаг барина гэдэг буруу хандлага. Тэгэхээр мацаг барих гэж байгаа бол эхлээд улирлыг тооцох хэрэгтэй. Хүйтэн, сэрүүний улиралд урт хугацааны мацаг барьдаггүй. Хэрвээ дулааны улиралд мацаг барих гэж байгаа бол эхлээд завсарлагатай аргачлалыг сонгох хэрэгтэй. Дараа нь урт хугацааны мацаг барихыг зөвлөе.

Хүний биеийг амьдруулж байдаг гол хүчин зүйл бол бие махбодод орших идээний тунгалаг, цус, мах булчин, өөх, яс, чөмөг, дусал бөгөөд эдгээрийг уламжлалт анагаах ухаанд тамир хэмээн нэрлэдэг. Эдгээр тамир нь идэж, уусан хоол ундаар зэрэгчлэн төлжиж, илүүдэл цөвийг гадагш ялгаруулж байдаг. Нэг үгээр хэлбэл, хүнийг амьд байх хугацаанд бие махбодыг амьдруулахын тулд бие махбодод шимийг авч, цөвийг гадагшлуулах үйлдвэрлэл зогсолтгүй явдагддаг гэсэн үг юм. Тунгалаг, цөвийн боловсролтын явцад шээс, баас, хөлс гэсэн үндсэн гурван том цөв ялгардаг. Энэ бол бодисын солилцооны үр дүнд бий болдог илүүдэл бүтээгдэхүүн. Тунгалагийн төлжих үйл ажиллагаа хэр сайн байгааг цөвийн ялгаралтаас харж болдог. Жишээ нь ясны боловсролтын явцад шим нь ясаа төлжүүлээд, цөв нь хумс, үс болж ялгарна. Хэрэв ясны төлжилт муу байвал үсний ургалт муудах, ихээр унах, халцрах, хумс хугарах, ургалт муудах гэх мэт эмгэг илэрдэг. Тиймээс хүний биеийн тунгалаг, цөвийн боловсролтын явцад ялгарч байгаа цөвийг хортой хольж ойлгож болохгүй.

Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд Татварын ерөнхий газраас татвар төлөгчийн харилцааг зохицуулах 35 журмыг олон нийтээр хэлэлцүүлж байна. Энэхүү шинэчлэлээр татвар төлөгчдөд ямар давуу байдал үүсч байгаа талаар Татварын ерөнхий газрын татварын улсын байцаагч Д.Мөнхтуулаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

Тавантолгой түлшээс дээж авч гадны улсад шинжлүүлсэн лабораторийн дээж танилцуулагдаж байна. Ингэхдээ шахмал түлшний элемент болон техникийн найрлагад ямар бодис орсон талаарх шинжилгээ юм. Харин шахмал түлшийг зууханд шатаахад ямар бодис гарч байна вэ гэдэг хэмжилтүүд дутагдалтай байна. Гэр хорооллоос үүдэлтэй агаарын бохирдлыг бууруулах талаар хүмүүс гурван өөр төрлийн бодолтой явдаг. Эхнийх нь түлшийг түлштэй харьцуулж байгаа бол хоёр дахь үзэл нь зуухыг зуухтай харьцуулж байна. Гэвч энэ хоёр нь хоёулаа буруу. Хамгийн зөв харьцуулалт бол шаталтын харьцуулалт. Ямар нүүрсийг ямар зууханд хийвэл шаталт ямар байна вэ гэдгээс хамаарч агаарын бохирдол үүсч байгаа юм.

Уламжлалт анагаах ухаан нь 2500 жилийн түүхтэй өөрийн гэсэн онолтой дотроо олон өвчнийг багтаасан онол нь батлагдаад хүний амьдрал хэрэгжээд ирсэн анагаах ухааны салбар юм. Европын анагаах ухаанаар эмчлэгдэж чадаагүй архаг өвчнийг уламжлалт анагаах ухаанаар эмчилэнэ гэсэн ташаа ойлголт хүмүүсийн дунд байдаг бол энэ удаа цөс угаах эмчилгээний талаар Уламжлалт анагаах ухааны “Сумади” эмнэлгийн их эмч магистр Р.Цолмонтой уулзаж тодруулсан юм.

Шээс хүрсэн даруйд гадагшлуул. Өлссөн даруйд ид. Нойр хүрсэн үед унт. Хүн энэ гурван дүрмийг баримталбал эрүүл байна. Үгүй бол...

Виз мэдүүлэгчдэд анхааруулахад, өөрийн дансандаа түр хугацаагаар их хэмжээний мөнгийг орлого болгон хийх хэрэгтэй юм байна гэсэн буруу ойлголт байх шиг байна. Дансанд орж ирж байгаа орлого тухайн эзэмшигчийн өмч мөн бол тэр хэрээр мөнгөө зарцуулна гэсэн үг. Тэгэхээр орлоготой харьцуулахад зарлагын гүйлгээ нь жинхэнэ худалдан авах чадварыг харуулна гэсэн үг юм. Сүүлийн үед виз мэдүүлэгчдийн дансанд их хэмжээний мөнгийг түр шилжүүлж өгснөөрөө 100-200 мянган төгрөг авдаг бизнес хүртэл бий болж байна гэж сонсогдох боллоо. Тэгэхээр ийм буруу ташаа зүйлд хууртагдалгүй өөрийн ердийн үед ашигладаг дансныхаа мэдээллийг үнэн зөвөөр нь бүрдүүлж өгөх ёстойг анхааруулъя.

Магни, кальцийг зохистой тунгаар ууж байвал хүн ядрах нь бага, стресст өртсөний дараа нөхөн сэргэх нь амархан байдаг

"Намастэ” рестораны ерөнхий тогооч, “Ахлах тогоочийн заавраар” нэвтрүүлгээр олноо танил болсон С.Кумарыг энэ дугаарын зочноор урилаа. Энэтхэгт их сургуулиа дүүргээд энд ажлын гараагаа эхэлж, монгол бүсгүйтэй гэрлэсэн тэрбээр манай улсыг хоёр дахь эх орноо гэж үздэг. Монгол, Энэтхэгийн бизнесийн зөвлөлийн үйл ажиллагаа болоод хувийн амьдралынхаа сонирхолтой түүхийг хуваалцсаныг хүргэе.

Бэр болох хүнээ гуйх гэж ирсэн хүмүүсийг согтоож унагааж, архийг маш их хэмжээгээр хэтрүүлэн хэрэглүүлж гаргана гэдэг бол бүдүүлэг. Үүнийг аль аль талдаа бодууштай зүйл байгаа юм. Шинээр гэр бүл болж байгаа, цаашид улам олон жил хамтдаа сайхан амьдрах залуу хосын хурим, найрыг архиар эхлүүлж байгаа утга илэрхийлнэ. Бэр гуйх гэж ирсэн худуудаа архидуулж, согтууруулахаар тэр хүмүүс нь бөөлжинө, хордоно, маргааш нь янз бүрийн асуудал гарна. Тэр хүмүүс эрүүл мэндээрээ хохироод үлдэнэ. Хоёр, гурав хоног бие нь сулраад өвдөж хэвтэнэ.

-УИХ Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг дуусгаж, төслийг Ард нийтийн санал асуулгаар батлах шийдвэр гаргалаа. Та Үндсэн хуулийн энэ удаагийн нэмэлт, өөрчлөлт хэр үр дүнтэй болно гэж байгаа вэ? -Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслүүдийг хооронд нь хольж, “бантан” болсон. Тиймээс энэ удаагийн өөрчлөлт үр дүн өгөхгүй. УИХ-ын гишүүд юу хэлэлцэж байгаагаа ч ойлгохгүй байна.

Сүүлийн дөрвөн жил үе мөчний өвчтэй хүмүүст эмчилгээ хийгээд үр дүн сайтай байгаа болохоор энэ өвчнийг Германд яаж оношилж, эмчилдгийг мэдэх зорилгоор тус улсын “St Elisa­beth- hospital Meerbusch lank rheinisches rheuma zentrum” төвд дөрвөн долоо хоног туршлага судлаад ирсэн. Энэ төв нь ревматологийн чиглэлээр оношлогоо эмчилгээ, хагалгаа, хиймэл эрхтэн хийж бүх төрлийн үйлчилгээг цогцоор нь шийддэг.

Харсан бол идсэнд тооц, амссан бол цадсанд тооц

Хүн эхийн хэвлийн өвөрмөц ертөнцөд өсөж бойжоод, төрөх цагтаа замбуулангийн бас нэгэн өвөрмөц ертөнц, төлөв байдалд шилждэг. Тиймээс хувь хүний урьд болон завсрын төрлийн намшийн мэдээллийг тээж яваа бодгалийг эрдэнэт хүмүүний төрөлд нь маш гэгээлэг сайн сайхан байлгахад даахь үргээх зан үйл чухал ач холбогдолтой.

-Хүүхэд 2-3 насандаа анх бэлгэ эрхтнээ сонирхон таньж эхэлдэг. Янз бүрээр зогсож шээж үзэж, өөрийнхөө бэлгэ эрхтнийг барьж, оролдож үзнэ. Энэ насны хүүхэд бэлгэ эрхтнээрээ оролдох нь тийм ч буруу, айх зүйл биш боловч үргэлж оролддог, түүгээрээ уйдаагаа гаргадаг болгож болохгүйг анхаарах хэрэгтэй.

Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 10 гаруй нэр төрлийн үйлчилгээг санхүүжүүлдэг. Тухайлбал, хэвтүүлэн эмчлүүлэх тусламж үйлчилгээ, өдрийн эмчилгээ үйлчилгээ, амбулаторийн тусламж үйлчилгээ, оношлогоо шинжилгээ, уламжлалын эмчилгээ, сэргээн засах, тусламж үйлчилгээ, хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, хорт хавдрын тусламж, үйлчилгээ, өндөр өртөгтэй тусламж үйлчилгээ, эмийн үнийн хөнгөлөлт үзүүлдэг. Мөн өрх, сум, тосгоны эрүүл мэндийн байгууллагаас үзүүлэх тусламж, жирэмсэн болон төрсөн эхийн хавсарсан эмгэгийн эмчилгээ, эрт илрүүлэх үзлэг, оношилгооны төлбөрийн зардлыг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас хариуцдаг.

Үүний эсрэг хуультай байх хэрэгтэй... Монголчуудын оюун санааны амьдралын түүх тэдгээрийн нүүдэлчин ахуйгаас шалтгаалсан өвөрмөц замыг туулжээ. Цаг үетэй нь холбож улируулан нягталж аман зохиол, түүх, домгоос нь үзэх аваас монгол хүний сэтгэл зүй, ухамсарт айдас, хүйдэс, өвчин шаналлаас үүдсэн мухар сүсэг (анхан үеийн), бөөгийн шүтлэг, суурин иргэдийн томоохон шашны нөлөө, Бурханы шашны гурван удаагийн дэлгэрэлт, марксизм-ленинизмийн шашинчлагдсан түрэмгийлэл, элдвээр хиртсэн либерал ардчиллын хийрхэл, анархизм гээд ер аливаа нийгэмд нэвчдэг, дайрдаг бүхэн л байжээ. Монгол мэргэдийн философи сэтгэлгээ, танин мэдэх арга зүй, логикт гэнэн материализм ба урсгал диалектикийн элементүүд, идеализмын элдэв зүсмийн илрэлүүд, сэтгэлгээний туйлшрал, түүхэн хязгаарлагдмал байдал, үзэл сургаалыг шашинжуулж хиртүүлэх согог гэх мэтийн үзэгдлүүд бүгд бүртгэгдсэн. Тэдгээр алдаа, согогийн шүүмжлэл амаар болон бичгээр үлдсэн байдаг.